Biên soạn sách giáo khoa cần tổng công trình sư
- Chi tiết
- Được viết ngày Thứ sáu, 28 Tháng 12 2012 09:20
Nguồn tin giáo dục vừa qua cho biết, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận đã nói rằng, chúng ta đang thiếu tổng chủ biên sách giáo khoa. Trước sự kiện này, độc giả Ngọc Lâm đã gửi quan điểm từ Pháp chia sẻ những suy nghĩ về vai trò đặc biệt quan trọng của người giữ vai trò tổng chủ biên SGK, nói cách khác thì đó cũng là một tổng công trình sư. Đây là vấn đề giáo dục có tính thời sự cao của nước ta hiện nay, khi mà vấn đề đổi mới sách giáo khoa một lần nữa đang được đặt ra.
Đổi mới giáo dục, trong đó có việc biên soạn lại sách giáo khoa đang là vấn đề giáo dục thời sự
Thực ra vấn đề tồn tại một vai trò gọi là tổng công trình sư không phải vấn đề riêng của ngành giáo dục. Ở các nước tiên tiến trên thế giới khi triển khai các kế hoạch phát triển quan trọng ở mỗi lĩnh vực đều có một người đứng ra chịu trách nhiệm chỉ đạo và chịu trách nhiệm trước nhân dân nếu kế hoạch đó thất bại. Người đó được gọi là "tổng công trình sư".
Nhiều năm qua, giáo dục Việt Nam nếu nhìn ở góc độ khoa học quản lý thì không có tính hệ thống, do vậy có rối loạn trong quá trình vận hành cũng là điều dễ hiểu. Minh chứng nóng hổi nhất hiện nay là vấn đề biên soạn sách giáo khoa. Trong buổi giải trình với Uỷ ban văn hóa, giáo dục của Quốc hội, ông Phạm Vũ Luận, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thừa nhận thiếu tổng chủ biên sách giáo khoa, khiến hệ thống giáo dục Việt Nam thiếu tính liên thông giữa giáo dục trung học với giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học. Cách biên soạn sách giáo khoa hiện nay khiến cho ngay trong chương trình giáo dục phổ thông cũng chưa xuyên suốt được từ bậc tiểu học đến bậc trung học phổ thông và chương trình giáo dục phổ thông chưa ăn nhập được với chương trình đào tạo của các trường sư phạm.
Đây là hình ảnh của một hệ thống đã bị chia cắt cô lập với nhau và mô tả có hình ảnh thì hệ thống này đang vận hành giống như một loài Tắc kè hoa ở Nam Mỹ có 2 con mắt nhìn về 2 hướng khác nhau. Con mắt bên phải chỉ hướng nhảy sang phải thì con mắt bên trái chỉ hướng nhảy sang trái.
Trong mọi công việc, chúng ta luôn cần một người chịu trách nhiệm tối cao
Ở Liên xô, quan điểm này có từ thập kỷ 1960 và được truyền cho Việt Nam vào khoảng đầu thập kỳ 1970, thông qua các Giáo sư Trường Đại học Lômônôxốp .
Tại sao có quan điểm về tổng công trình sư? Khoảng cuối thế kỷ 20, so với giữa thế kỷ 20, nền khoa học thế giới phát triển với tốc độ nhanh chưa từng thấy. Nhiều lĩnh vực mới xuất hiện, trong mỗi lĩnh vực có nhiều chuyên ngành mới. Giữa các lĩnh vực có sự đan xen nhau, từ đó xuất hiện 2 loại chuyên gia khác nhau: một loại chuyên sâu và 1 loại chuyên rộng. Tiêu biểu của loại chuyên sâu là các Giáo sư, các Tiến sĩ. Tiêu biểu của loại chuyên rộng là các Tổng Công trình sư. Loại chuyên gia chuyên rộng có vai trò chủ trì và phối hợp các chuyên gia chuyên sâu, đặc biệt cần cho công việc nghiên cứu thực tiễn tại thực địa trước khi triển khai thiết kế cụ thể các công trình có tầm cỡ lớn, kể cả trong kinh tế hay quốc phòng, có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, để đưa ra một kết luận rằng công trình dự kiến có khả thi không, có hiệu quả không và nếu triển khai thì những giải pháp kỹ thuật và kinh tế nào là tối ưu đề chủ đầu tư lựa chọn.
Trong thập kỷ 1970, tôi đã lần lượt được làm việc với 2 đoàn chuyên gia Liên xô sang giúp Việt Nam, nghiên cứu một công trình đã được ghi trong Hiệp định Xô – Việt 1958. Mỗi đoàn của Liên xô có 3 người, gồm 1 Tổng Công trình sư và 2 Kỹ sư trưởng, do Viện Alma Ata lựa chọn cử sang. Hai đoàn này đã từng làm việc với nhiều quốc gia trong Khối tương trợ kinh tế XHCN và với nhiều quốc gia thuộc khối tư bản. Tổng Công trình sư Gôikalốp sang lần đầu tiên là người có 3 bằng kỹ sư: 1 bằng kỹ sư công nghệ, 1 bằng kỹ sư xây dựng và 1 bằng kỹ sư kinh tế. Tổng công trình sư U-lya-nốp sang lần thứ 2 cũng vậy. Hồi đó, ở Liên xô, trước khi trở thành Tổng Công trình sư phải là Kỹ sư trưởng đã có 1 số thâm niên làm việc ở vị trí này. Kỹ sư trưởng Ku-tốp sang cùng với Tổng Công trình sư Gôikalốp đã có 2 bằng kỹ sư thuộc 2 ngành khác nhau là kỹ sư công nghệ và kỹ sư xây dựng. Theo Ku-tốp , khi có bằng kỹ sư thứ 2, anh ta được thêm 50% lương. Tổng Công trình sư có thang lương riêng.
Hiện nay, Liên xô không còn tồn tại nên tôi không thể nói được gì nhiều hơn nhưng các Tổng Công trình sư đó đã để lại dấu ấn của họ cho Việt Nam trong 1 tài liệu do họ đã thực hiện bằng tiếng Nga đã được thông qua 2 Chính phủ, được lưu lại và giới thiệu tấm bìa của tài liệu đó tại File 0042 kèm theo.
Việt Nam nên đào tạo tổng công trình sư
Mục đích của bài này là muốn giới thiệu và đề xuất 1 kiến nghị cho cuộc đổi mới giáo dục Việt Nam, trong đó việc đổi mới sách giáo khoa là vấn đề cốt tử: Từ giải trình nói trên của ông Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo với Quốc hội, Việt Nam nên đào tạo thêm loại chuyên gia chuyên rộng là Tổng Công trình sư. Loại chuyên gia này rất cần, chẳng những cho lĩnh vực giáo dục mà cần cho mọi lĩnh vực khác, kể cả kinh tế, quốc phòng, quản lý.
Việc đổi mới sách giáo khoa, đổi mới nền giáo dục đang thu hút sự chú ý của tất thảy dư luận quan tâm và kỳ vọng vào sự phát triển của nền giáo dục nước nhà. Xét cho cùng, một ý tưởng hay chỉ có thể được nảy sinh từ nhiều ý tưởng, tác giả bài viết cũng chỉ hi vọng đóng góp ý kiến nhỏ bé của mình vào sự nghiệp chung của đất nước.
